ผมร่วง ผมบาง ศีรษะล้าน

ผมร่วง  ผมบาง  ศีรษะล้าน

ปัญหาผมร่วง ผมบาง ศีรษะล้าน ในผู้ชายและผู้หญิง มีสาเหตแตกต่างกันโดยทั่วไปมากกว่า 90%ของผู้ที่มีปัญหาผมร่วงผมบางนั้น
มักไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด  สาเหตุทั่วไปที่ทำให้เกิดอาการผมร่วงผมบาง  แบ่งเป็นสาเหตุหลักๆดังนี้

สาเหตุของผมร่วง

1.อายุที่มากขึ้น และภาวะความผิดปกติของฮอร์โมนในร่างกาย ซึ่งอาจเกิดจากพฤติกรรม ต่างๆที่ก่อให้เกิดการเสียสมดุลไป เช่น  นอนดึก  เครียด  วิตกกังวล   กินมาก  อ้วน  ฯลฯ

2. ยา โดยเฉพาะที่ใช้รักษามะเร็งทำให้ผมร่วงได้ ยาความดันโลหิต,ยาต้านการซึมเศร้า,ยาคุมกำเนิด วิตามินเอขนาดสูง

3.พฤติกรรมทางอารมณ์ที่ผิดปกติ เช่น การดึงผมตัวเองเป็นประจำ

4. ภาวะขาดสารอาหาร  โปรตีนน้อย  ขาดธาตุเหล็ก

5. ความเครียด หรือการเจ็บป่วย  มีไข้สูง  จะทำให้ผมร่วงได้ 1-3 เดือน

6. การขาดเลือดฉับพลันเช่น สตรีหลังคลอดบุตร  จะมีผมร่วงได้ภายใน 2-3 เดือนหลังคลอด

7.โรคไทรอยด์ ทั้งธัยรอยด์เป็นพิษ(HYPERTHYROID)และภาวะธัยรอยด์ต่ำ(HYPOTHYROID)

8. เชื้อราบนหนังศรีษะ หนังศรีษะอักเสบ  รังแค  SEBORRHEIC  DERMATITIS

9. แพ้สารเคมี  การโกรกผมดัดผม  ยืดผม  แชมพู  ทรีทเม้นท์ต่างๆ

10. พันธุกรรม จะมีลักษณะผมร่วงบริเวณหน้าผาก และตรงกลางศรีษะในผู้ชาย และผมบาง

วงจรของผม ตั้งแต่ผมเริ่มงอกจนกระทั่งหลุดไปมีการเจริญเติบโต เป็นวงจร มี 3 ระดับ คือ

1. Anagen เป็นช่วงที่ผมมีการเจริญเติบโตโดยมี hair follicle อยู่ลึกที่สุดในชั้นหนังแท้และมีเส้นเลือดมาเลี้ยงมาก ผมจะมีสีเข้ม

ระยะนี้จะกินเวลาประมาณ 2-3 ปี ผมส่วนใหญ่จะอยู่ในระยะนี้ประมาณ ร้อยละ 85-90 ของผมบนศีรษะทั้งหมด

 

2. Catagen เป็นช่วงสั้นที่มีการเลื่อนของ  hair follicle สูงขึ้นไปและแยกตัวออกจากเส้นเลือดที่มาเลี้ยงระยะนี้กินเวลาเพียง 2-3 สัปดาห์เท่านั้น ผมในระยะนี้จะเริ่มมีสีจางๆและมีเพียงร้อยละ 1 ของผมบนศีรษะทั้งหมด

 

3. Telogen เป็นระยะสุดท้ายของเส้นผม ต่อมนี้ระยะที่ hair follicle หยุดการเจริญและเลื่อนตัวสูงขึ้น จนอยู่ต่ำกว่าช่องเปิดของต่อมไขมัน(sebaceous orifice) เพียงเล็กน้อย โคนผมในระยะนี้จะมีลักษณะเหมือนไม้กระบอง กินเวลาประมาณ 3 เดือนแล้วก็จะถูกผมเส้นใหม่ในระยะ anagen ดันหลุดร่วงไปประมาณ ร้อยละ 10-15 ของเส้นผมบนหนังศีรษะ จะอยู่ในระยะนี้    โดยปกติเส้นผมของคนเราจะมีทั้งหมดประมาณ 100,000-150,000 เส้น และจะหลุดร่วงไปประมาณวันละ 50-100 เส้น  เส้นผมบนหนังศีรษะที่หลุดร่วงไปตามปกติจะเป็นเส้นผม

ในระยะ Telogen แต่ถ้าวันไหนสระผม อาจจะมีจำนวน ที่ร่วงเพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่าได้ การงอกและการเจริญเติบโตของผมมีรอบระยะเวลาที่จำกัดคือ ตั้งแต่ผมเริ่มงอกจนกระทั่งหลุดร่วงไป จะใช้เวลาประมาณ 3-5 ปี หรือประมาณ 1,000 วัน เรียกว่า 1 รอบ แล้วหลังจากนั้น รากผมจะหยุดชั่วคราว ประมาณหลายสัปดาห์กว่าจะมีการสร้างเส้นผมขึ้นใหม่

แต่เมื่ออายุมากขึ้น จนถึงวัยชรา รากผมบางส่วนจะมีการเสื่อมสภาพไป และหยุดการทำงาน จึงทำให้เส้นผมมีจำนวนน้อยลง ดังนั้นหากพบว่ามีผมร่วงมากกว่า 100 เส้นในแต่ละวัน ก็หมายความว่าอาการผมร่วงนั้น เป็นสิ่งที่ผิดปกติ หรือการที่มี ผมร่วงไม่มาก แต่มีลักษณะผมร่วงเป็นบางบริเวณ เรียกว่า ผมร่วงเป็นหย่อม ก็ถือว่าเป็นโรคของผมเช่นกัน ควรจะรีบหาสาเหตุ และรักษาให้หายโดยเร็วที่สุดมิฉะนั้นอาจทำให้ผมร่วงมากขึ้น จนผมบางลง หรือศีรษะล้านในที่สุด

ผมร่วงแบ่งออกได้เป็น 2 ลักษณะ คือ

1. ผมร่วงแบบไม่มีแผลเป็น  เป็นลักษณะของผมร่วงที่พบได้บ่อย เกิดจากหลายสาเหตุ
ด้วยกัน คือ

 1.1 กรรมพันธุ์

     คุณอาจจะพบบ่อยว่าคนไหนที่มีผมบาง หรือศีรษะล้าน ก็มักจะมีคนในครอบครัวที่เป็นด้วย มักจะเป็นผู้ชายมากกว่าผู้หญิง ส่วนมากมักเริ่มมีผมร่วง เมื่อย่างเข้าสู่วัยรุ่น หลังจากนั้นก็จะร่วงจนผมบางลงเรื่อยๆเมื่ออายุมากขึ้น ผู้ชายมักเริ่มมีผมบางที่บริเวณกลางศีรษะก่อน แต่ผู้หญิงมักมีผมบางทั่วศีรษะ สาเหตุผมร่วงเกิดจากฮอร์โมนเพศชายที่เรียกว่า แอนโดรเจน(androgen) ซึ่งฮอร์โมนนี้ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงวงจรของผมในระยะ anagen ทำให้มีอายุสั้นลงจึงทำให้เส้นผมในระยะสุดท้าย telogen มีมากขึ้น ผมจึงร่วงมากขึ้นและในที่สุดก็จะทำให้รูขุมขนบางแห่งหายไป จึงไม่มีผมใหม่งอกขึ้นทดแทน ทำให้ผมบาง หรือศีรษะล้านนั้นเอง

 1.2 ภาวะผิดปกติในร่างกาย

     ผมร่วงเนื่องจากผมในระยะ anagen เปลี่ยนเป็นผมในระยะ telogen จะนวนมาก หลังเกิดความผิดปกติต่างๆในร่างกาย เช่น มีไข้สูง ได้รับการผ่าตัด เสียเลือดมาก ช๊อค อดอาหาร ความเครียด หรือหลังคลอดบุตร ผมจะร่วงมาก หลังจากผ่านเหตุการณ์ไปแล้วประมาณ 2-4 เดือน ผมร่วงชนิดนี้ ไม่จำเป็นต้องรักษาเพราะผมจะงอกใหม่ขึ้นมาทดแทนภายใน เวลาประมาณ6 เดือน แต่หากเกิดภาวะผิดปกติซ้ำอีก อาจทำให้ต่อมผมบางส่วนถูกทำลายไป ทำให้ผมขึ้นใหม่น้อยกว่า
เดิมได้

1.3 ยาและสารพิษ

     ยาหลายชนิดที่ทำให้ผมร่วงได้ เช่น ยารักษาโรคมะเร็ง ยาอื่นๆ(ดูในตาราง) หรือการได้รับสารพิษ เป็นต้น ทำให้ผมร่วงได้มากถึงวันละ 100-1,000 เส้น เกิดจากการที่ผมในระยะ anagen หยุดการเจริญเติบโตทำให้เส้นผมขาดและหลุดร่วงไป ผมจึงร่วงเป็นวันละมากๆได้เพราะเส้นผมปกติจะอยู่ในระยะ anagen ถึงร้อยละ 90 ของผมทั้งหมด ผมมักจะเริ่มร่วงประมาณ 1-2 สัปดาห์ และจะเห็นชัดประมาณ 1-2 เดือน หลังได้รับยา ผมอาจร่วงจนหมดศีรษะได้ แต่หลังจากหยุดยา ผมก็จะขึ้นใหม่ได้เอง โดยไม่ต้องรักษา
 
3.การรักษาผมร่วงด้วยการแพทย์แผนจีน      

ในทฤษฏีการแพทย์จีนเส้นผมเป็นส่วนที่ขยายต่อเติมมาจากเลือดดังนั้นเส้นผมจะเจริญเติบโตได้ดีจึงต้องขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของเลือดและหยินในร่างกาย    ถ้าหากเกิดสภาพพร่องของเลือดหรือหยินส่งผลให้เกิดความร้อนและลมขึ้นภายในร่างกาย  เมื่อเลือดไปหล่อเลี้ยงร่างกายไม่เพียงพอ  ทำให้รากผมขาดอาหารมาหล่อเลี้ยงมีผลกระทบต่อเส้นผมบนศีรษะ ทำให้มีอาการผมร่วง

 

♦ สาเหตุจากร่างกายมีอาการเลือดและหยินพร่อง มาจากหลายสาเหตุ เช่นทานอาหารไม่เพียงพอขาดสารอาหารที่จำเป็น การใช้ยาบางชนิดที่ไม่เหมาะสม อายุมากขึ้นความเครียด (เช่น อาการวิตกกังวล อาการซึมเศร้ามีผลต่อการทำงานของม้ามทำให้การสร้างเลือดลดลงไป) อารมณ์ แปรปรวนรวมถึงโรคเรื้อรังต่างๆ


♦ สาเหตุจากการที่ร่างกายเกิดสภาพพร่องของเลือด 
ในกรณีนี้เป็นสภาพพร่องที่เกิดจากการติดขัดหรือการไม่ไหลเวียนของเลือดรวมถึงการติดขัดการไหลเวียนของพลังชี่ (Qi) ในเส้นลมปราณต่างๆด้วย  มีความเชื่อว่าส่วนใหญ่ของอาการผมร่วงมีสาเหตุมาจากการที่ร่างกายเกิดสภาพพร่องของเลือดจึงไปทำให้ร่างกายมีพลังชี่ไม่เพียงพอที่จะไปเลี้ยงดูผิวหนังให้สมบูรณ์  ทำให้ผิวหนังและกล้ามเนื้ออ่อนแรงไม่สามารถรักษาสภาพของต่อมเหงื่อให้เปิดปิดได้เหมือนปกติจึงทำให้ลมสามารถเข้ามากระทำต่อรูขุมขนได้ง่ายขึ้นทำให้ผิวหนังแห้งและเส้นผมขาดสารอาหาร


♦ สาเหตุการทำงานของอวัยวะตับและไตที่ไม่สมดุล
 ทำให้เลือดไม่สามารถถูกผลิตและส่งไปเลี้ยงเส้นผมที่อยู่สูงขึ้นไปได้ (แพทย์จีนมีความเชื่อว่าตับเป็นอวัยวะที่มีหน้าที่ในการกักเก็บเลือดและปล่อยออกมาสู่ภายนอกเพื่อทำให้ร่างกายเกิดสมดุลส่วนไตเป็นอวัยวะที่ใช้กักเก็บไขกระดูกซึ่งเป็นสารตั้งต้นของการสร้างเลือด)ด้วยเหตุนี้เองเมื่อเสบียงอาหารถูกส่งไปเลี้ยงดูเส้นผมไม่เพียงพอจึงทำให้รูเส้นผมถูกเปิดออกจึงเปิดโอกาสให้ลมเข้ามากระทำที่รูขุมขน


♦ สาเหตุจากเกิดความร้อนขึ้นภายในร่างกาย 
ทำให้มีอาการผมร่วงแบบฉับพลัน (เช่นเดียวกับอาการเจ็บป่วยแบบเฉียบพลันต่างๆ) เนื่องจากความร้อนเข้าไปในกระแสเลือดเกิดภาวะลมมากระทำต่อร่างกาย ตามเส้นลมปราณ (meridian) โดยเฉพาะเส้นลมปราณที่มีเส้นทางเดินผ่านไปยังบริเวณศีรษะประกอบกับการขาดสารอาหารไปหล่อเลี้ยงเส้นผมจึงเป็นสาเหตุทำให้ผมร่วง


♦ สาเหตุจากความเครียด 
ก็มีผลทำให้การทำงานของตับมีการติดขัดของพลังชี่  การตรากตรำทำงานหนักก็มีผลทำให้การทำงานของหัวใจมีการติดขัดของพลังชี่เช่นกัน  ซึ่งทั้งหมดจะไปมีผลทำให้ร่างกายโดยรวมเกิดสภาพการติดขัดของพลังชี่และการติดขัดของเลือดส่งผลให้เลือดไม่สามารถส่งอาหารไปหล่อเลี้ยงเส้นผมได้อย่างเต็มที่จึงทำให้ผมร่วงได้


♦ การรักษาอาการผมร่วงผมบางในทัศนะการแพทย์แผนจีน 
การรักษาอาการผมร่วง ผมบางเป็นทางเลือกหนึ่งในการรักษาที่มีประสิทธิภาพมากและสามารถให้ความมั่นใจกับผู้ทีมารักษาได้ว่าจะไม่เกิดผลข้างเคียงใดๆต่อร่างกาย

การรักษาในแนวแพทย์แผนจีน จะวิเคราะห์จากสาเหตุต่างๆข้างต้นที่ทำให้เกิดอาการผมร่วง จากนั้นจึงวางแผนการรักษาโดยการฝังเข็มหรือรับประทานยาจีนเพื่อแก้ไขความผิดปกติ

วิธีการรักษา

1.การปรับสมดุล

เนื่องจากภาวะฮอร์โมนแปรปรวน ย่อมทำให้หน้าที่ต่างๆของฮอร์โมนผิดปกติิไปการปรับสมดุลเป็น การรีเซทร่างกายให้กลไกต่างๆกลับมาทำหน้าที่เป็นปกติ วิธีการปรับสมดุลก็อาจใช้ยา สมุนไพร การดีท็อกซ์ รวมถึง การปรับพฤติกรรมที่ก่อโรคต่างๆด้วย เช่น การนอนดึก การกินอาหารมากเกินไป การขับถ่าย ความเครียด ฯลฯ 2.การใช้ยา ยารักษาผมร่วง หรือยาปลูกผม มีหลายรูปแบบทั้งยาชนิดเม็ด แชมพู โลชั่น และสมุนไพรต่างๆ

2. เวชภัณฑ์สำหรับผมและหนังศีรษะ

3. การฝังเข็ม

การฝังเข็มเป็นศาสตร์แขนงหนึ่ง ที่ช่วยกระตุ้นการไหลเลือดมาที่บริเวณหนังศรีษะให้มากขึ้นโดยแพทย์จะฝังเข็มตามระบบเส้นลมปราณที่ติดขัดหรือเกิดปัญหา รวมทั้งฝังเข็มบริเวณหนังศรีษะที่มีปัญหาผมร่วง โดยการฝังเข็มอย่างต่อเนื่อง ก็ช่วยให้ผมร่วงและกลับมางอกใหม่ได้ หรืออาจรักษาร่วมกับยาหรือสมุนไพร เพื่อช่วยให้ผลการรักษาดียิ่งขึ้น

การรักษาโดยการฝังเข็ม

การฝังเข็มบริเวณศีรษะที่มีผมร่วงผมบาง ประมาณ 1 ครั้ง/สัปดาห์ ติดต่อกัน อย่างน้อย 10 ครั้ง และแพทย์อาจฝังเข็มที่บริเวณอื่นๆของร่างกายไปด้วย เช่น แขน ขา มือ เท้า เพื่อเป็นรักษาภาวะผิดปกติภายในร่างกายอันเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการผมร่วง ถือเป็นการปรับสมดุลของร่างกายและหนังศีรษะให้เป็นปกติ และอาจร่วมกับการรับประทานยาสมุนไพรจีนด้วย

วิดีโอสาธิต การฝังเข็มปลูกผม